Nederlandse bovenleiding in schaal 'N' en 'H0'.
Deel 4; 'Rijdraden en draagkabels'.
De spoordijk op een schaal N module van 1200mm
breed. De onderlinge afstand tussen de portalen is 240mm. Links de tijdelijke
afspanning voor de rijdraden en de draagkabel tijdens de bouw van de bovenleiding.
Uiteraard dient deze ook aan de rechterkant te worden gemonteerd alvorens
de draden te kunnen spannen. Ook links de soldeersteun voor het in positie
brengen van de rijdraden tijdens het soldeerwerk.
De onderlinge afstand tussen de portalen is hier 300mm.
De gesloten afspaninrichting over drie spanvelden met wielafspanning, compleet
met trekankerstangen en ankerblok. Portaalafstand is 240mm. Door het vierde
spanveld er bij te betrekken kan een open afspaninrichting worden gerealiseerd.
Model bovenleiding.
Feitelijk kan het vervaardigen van bovenleiding in model tweeledig worden
benaderd, immers niet zelden worden de bovenleidingportalen wel op de modelspoorbaan
gebouwd maar worden de rijdraden weggelaten. Niet alleen uit praktische
overwegingen in verband met de kwetsbaarheid, maar toch ook omdat het aanbrengen
tijdrovend is of omdat de kennis of vaardigheid ontbreekt. Toch is het zeker
mogelijk ook de rijdraden op realistische wijze aan te brengen, zelfs in
schaal N én met een dubbele rijdraad.
Modelbouw is de kunst van het weglaten. Zeker hier geld deze stelling omdat
er concessies gedaan moeten worden, niet alleen omwille van wat modelbouwtechnisch
mogelijk is maar ook om het geheel niet té kwetsbaar te laten zijn.
Vooral bij een uit modules bestaande modelspoorbaan is de aanleg van de
rijdraden een reële mogelijkheid omdat de module waaraan wordt gewerkt
altijd wel in een gunstige positie te manoeuvreren is om het werk in uitvoer
te vergemakkelijken.
Hoewel het uitgangspunt van de hier besproken methode voort komt uit de
bouw van station Zevenbergen
in schaal N (1:160) is deze methode ook in schaal H0 (1:87) uitermate geschikt.
Meer over de techniek van de Nederlandse bovenleiding vertaald naar de spoorwegmodelbouw,
is te lezen in het boekje 'De Nederlandse Modelspoorweg' van Gerard Tombroek,
uitgever Schuyt&Co, ISBN 90 6097 304 6, tevens een van de bronnen bij
deze artikelen reeks.
In de (model)praktijk.
We onderscheiden dus de rijdraadconstructie van de portalen, meer over de
portalen in deel 1 Bovenleiding
portalen, deel 2 DIN-portalen
en afspannen en deel 3 Enkelvoudige
masten en meervoudige portalen.
Bij de NS bestaat de rijdraadconstructie in grote lijnen uit de dubbele
rijdraad, de draagkabel met hangdraden, versterkingsleidingen en de afspanconstructies.
Ten aanzien van de praktische uitvoering in model gaat een exacte verschaling
van de maatvoering met betrekking tot de rijdraadconstructie niet op, er
zullen 'enige' consessies gedaan moeten worden.
Te beginnen met de onderlinge afstanden tussen de portalen. Deze worden
in model korter op elkaar geplaatst in verhouding tot de 70 meter bij het
grootbedrijf. Cosmetisch heeft dit een voordeel want door de kortere onderlinge
afstand wordt de beleving van de trajectlengte versterkt.
Voor schaal N (H0) modules is een onderlinge afstand van 240mm of 300mm
(H0 400) een geschikte maat, beide zijn een afgeronde deelmaat van de 1200mm
module lengtemaat, wat in een regelmatige onderlinge afstand resulteerd
die ook op de module overgangen door loopt. Per module zijn voor een recht
baanvak dus 5 of 4 (H0 4) portalen nodig. De onderlinge afstand tussen de
portalen in bogen wordt bepaald aan de hand van de boogstraal waarin het
spoor is gelegd.

Dan de rijdraden, hiervan is de dikte bij het grootbedrijf 12mm.
Voor schaal N zou dat uit komen op een draaddikte van 0,08mm, en dat is
in praktische zin niet verwerkbaar. Voor het gebruikte materiaal van de
rijdraden, de draagkabel en eventuele versterkingsleidingen wordt fosforbronsdraad
gebruikt met een dikte van 0,2mm (H0 0,3), voor de hangdraden wordt zacht
koperdraad gebruikt met een dikte van 0,15mm (0,2mm).
Vanwege de consessie in de draaddikte kan de bovenleiding uiteindelijk een
wat dominante uitstraling krijgen. Dit kan enigszinds beperkt worden door
de draden donker te maken, ofwel dit op natuurlijke wijze door oxidatie
van het fosforbrons donker te laten worden, wat wel enige tijd in beslag
zal nemen, of een metaal zwarting toepassen d.m.v. chemicaliën. Ook
het aanbrengen van een donkere kleur verf middels de airbrusch is een mogelijkheid.
...de kunst van het weglaten! Hoewel de modelbouw in de detaillering
steeds verfijnder is geworden is het een stelling die nog altijd opgaat.
Bij het grootbedrijf is het bij de 1500 volt installaties de norm een koperdoorsnede
van 500mm² te hanteren om zo min mogelijk spanningverlies op te laten
treden in de bovenleidingsconstructie. De beide rijdraden en de draagkabel
samen, komen niet aan de beoogde doorsnede oppervlak. Met versterkingsleidingen
wordt dan ook de doorsnede vergroot. Op gezette afstanden wordt dan een
verbindingslus met de rijdraden aangebracht. In elektro technische zin is
dit in model niet aan de orde, immers wordt op elke module de bovenleiding
gevoed via een van de portalen, vanuit de bedrading onder de tafel. Bovendien
is het nog maar de vraag of in het digitale tijdperk de bovenleiding elektrisch
functioneel gebruikt gaat worden.
Optisch wordt het rustiger naarmate er minder draden hangen, de versterkingsleidingen
zouden dan ook achterwege gelaten kunnen worden.
Een afspaninrichting brengt ook veel extra draden met zich mee en modelbouw
technisch is het lastig om te bouwen. Het is het overwegen waard om dan
alleen een vast punt met trekankerstang en ankerblok (betonnen contragewicht)
op te nemen in de bovenleiding. Wie toch de uitdaging wil aangaan kan de
beschrijving van de afspanconstructie vinden in Deel
2 van deze serie.
Meer over Bovenleidingportalen, de beschikbare bouwsets en verkrijgbaarheid.
Ophanging van rijdraden en draagkabels. Een soldeerhulp
voor het in positie brengen van de rijdraden is onontbeerlijk. Alleen dan
is het mogelijk de draden op de juiste hoogte, met de onderlinge afstand
én de zijdelingse zigzag afspanning op te hangen.
Inhoud: Treinmodellen schaal 'N' NS lichtseinen 'N' NS bovenleiding 'N' Ombouwsets 'N' Frontverlichting 'N' Onderdelen 'N' Schaal 'H0' Schaal '0' Schaal IIm (G) Spoorsound Elektro en Digitaal Verf programma Spuitwerk 3D printen |
Bestellen: Bestelpagina 'N' PHILDIE bouwsets 'N' Loc nummerplaten 'N' Bestelpagina 'H0' Philotrain onderdelen 'H0' Loc nummerplaten 'H0' Bestelpagina '0' Philotrain onderdelen '0' Bestellen IIm Bestelpagina verf Bestelpagina Spoorsound Bestelpagina elektro |
Service: Downloads Toelichting bestelformulier Bestelprocedure Verzendkosten Algemene voorwaarden Route |
![]() |
||
![]() ![]() |
||
![]() |
||
Dubbelklik voor terugkeer
naar top pagina. Deze website komt het best tot zijn recht in Firefox of Google Chrome. |
||
|